Błędnik – ul. 3 Maja– Trakt św. Wojciecha

Znajdujemy się na ulicy zwanej Błędnikiem, z wiaduktem nad torami kolejowymi, umiejscowionej w ciągu głównej arterii komunikacyjnej Trójmiasta, z Głównego Miasta w stronę Wrzeszcza. W 1708 r. założono na tym terenie publiczny park, ogród, który prędko zyskał sobie nazwę „Błędnika” (Irrgarten). Nazwa miała odzwierciedlać układ ścieżek, w którym łatwo było się, niczym w labiryncie, zagubić. Nazywano go „kasztanowym lasem”, gdyż obsadzony był głównie kasztanowcami. W tych czasach Gdańsk nie miał zbyt wiele miejsc, w których mieszczanie mogliby cieszyć się zielenią. Nic więc dziwnego, że park ten zaraz za miejską fosą cieszył się wielkim powodzeniem.

Las przetrwał dokładnie 100 lat. W 1807 r., w związku ze zbliżaniem się do Gdańska armii napoleońskiej, w ramach przygotowań do oblężenia, Błędnik decyzję pruskich władz został zrównany z ziemią. Po zdobyciu Gdańska przez Francuzów na placu urządzono plac musztry i nazwano go „Placem Napoleona”. Nazwa ta nie przetrwała długo. Zniknęła zaraz po 1813 r., kiedy Napoleon wrócił do Paryża. Nie przetrwała także nazwa czcząca władcę pruskiego „Plac Fryderyka Wilhelma”. W latach 90-tych nastąpiła jego zupełna likwidacja. W miejscu dawnego parku zbudowano wiadukt nad torami, któremu nadano nazwę Irrgartenbrücke. Nazwa ta w wersji polskiej – „Błędnik” – przetrwała do dziś.

 

Zbliżamy się do miejsca, w którym stała Brama Oliwska – główny wyjazd z miasta prowadzący do Wrzeszcza i Oliwy. Rozległy prac po prawej nazywany jest Placem Zebrań Ludowych. W czasach PRL formowano tu pochody pierwszomajowe, w latach 90 istniało popularne wesołe miasteczko „Crickoland”. Obecnie w porze zimowej funkcjonuje w tym miejscu lodowisko, natomiast wiosną i latem odbywają się liczne imprezy masowe (m.in. koncerty w ramach Gdańskiej Sceny Muzycznej oraz doroczne święta studentów).

 

Skręcamy w ul. 3-go Maja, niemiecka nazwa tej ulicy to Nordpromenade. To jedna z najważniejszych ulic gdańskiego Śródmieścia. Ulica łączy dwa ważne wiadukty Gdańska: Błędnik oraz Hucisko. W skarpie pod ulicą przebiega tunel łączący Dworzec Główny z dworcem PKS. Wzdłuż ulicy prowadzi torowisko tramwajowe. Nad ulicą wznosi się Góra Gradowa (kiedyś Góra Gajowa) leżąca na terenie Grodziska. Góra Gradowa i Grodzisko to w praktyce synonimy, określają wzgórze, wzniesienie o wysokości 46 m n.p.m. Prawdopodobnie w XII w. istniał tu zamek Książąt Pomorskich. W XVII w góra gradowa pełniła funkcje militarne, na jej szczycie znajdował się Bastion Jerozolimski z 1655 roku, czyli zespół fortyfikacji miejskich zaprojektowany przez gdańskiego architekta Jana Strakowskiego. Ciąg wałów z bastionami i fosą miał chronić miasto od zachodu i rzeczywiście umocnienia te skutecznie broniły Gdańsk w czasie wojen szwedzkich, uniemożliwiając najeźdźcom zdobycie miasta. Oprócz Szwedów na stokach Góry Gradowej walczyli i ginęli Prusacy, Rosjanie, Francuzi. Chcąc zdobyć Gdańsk zawsze trzeba było w pierwszej kolejności zdobyć umocnienia Góry Gradowej.

 

Z biegiem lat miejsce to „dziczało”, zyskując złą sławę siedziby ludzi z wszelkiego rodzaju problemami, bezdomnych i narkomanów. W latach 90-tych rozpoczęto rewitalizację tego miejsca. Powstało Centrum Hewelianum – nowoczesne centrum nauki i techniki, ale także gwarantowana dawka przygody i zabawy, zwłaszcza dla najmłodszych. W 2000 roku, podczas obchodów 1000 lecia Gdańska, ustawiono na szczycie wzgórza Krzyż Milenijny. To podświetlany w nocy pomnik w postaci krzyża. Krzyż ma ponad 16 metrów wysokości i stoi w miejscu zajmowanym podczas II wojny światowej przez działo przeciwlotnicze. Przy pomniku znajduje się najlepszy punkt widokowy Śródmieścia z piękną panoramą historycznego Gdańska. Jedno z wielu magicznych miejsc miasta.

 

Magiczny jest także stojący u podnóża Grodziska kościółek. To polskokatolicki kościół parafialny pod wezwaniem Bożego Ciała. Pierwszy kościół powstał tutaj już w XIV wieku jako kaplica przyszpitalna obok ośrodka dla trędowatych. Wielokrotnie był niszczony (między innymi w 1777 roku, gdy król Stefan Batory dyscyplinował zbuntowanych gdańszczan), ale potem odbudowywany. Obecna bryła świątyni pochodzi z XVI wieku. Wewnątrz zachowały się cenne malowidła, wyroby snycerskie oraz XVII-wieczny ołtarz. Charakterystycznym elementem budowli jest unikatowa jedyna w Gdańsku barokowa ambona zewnętrzna z 1707 roku, przeznaczona do głoszenia kazań na świeżym powietrzu. Po prawej stronie kościoła znajdują się budynki dawnego szpitala, które obecnie służą jako mieszkania. Od strony Grodziska do świątyni przylega barokowy budynek plebanii.

 

W 2002 roku w sąsiedztwie kościoła staraniami proboszcza parafii otwarty został Pomnik – Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy. To miejsce symboliczne, upamiętnia gdańskie cmentarze różnych wyznań zniszczone po II wojnie światowej, głównie w latach 70. XX wieku. Skąd pomysł takiego cmentarza? Po zakończeniu II wojny światowej zaczęto odbudowę miasta. W tym okresie gdańskie nekropolie nie miały swojego zarządcy, a krewni wielu pochowanych tam osób zginęli w czasie walk lub wyjechali. Po zaprzestaniu pochówków, w latach 1946–47, większość cmentarzy zamknięto, a na przełomie lat 60. i 70. ostatecznie zlikwidowano. Tereny dawnych cmentarzy przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową, budowę dróg, a także na zieleńce i parki miejskie. W maju 1998 Rada Miasta Gdańska zaakceptowała pomysł upamiętnienia nieistniejących gdańskich cmentarzy poprzez postawienie pomnika „…tym, co imion nie mają”. Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy to symbol łączący przeszłość z przyszłością, pomnik wielowyznaniowego i wielonarodowego Gdańska.

 

Budynek dworca PKS to betonowy klocek zbudowany na początku lat 70. XX, oddany do użytku w 1973 roku. Kiedyś okazały (otrzymał nawet w 1974 r. nagrodę Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych), dziś przestarzały i zdecydowanie wymagający renowacji. Po drugiej stronie ulicy, jeszcze starszy, ale o wiele bardziej interesujący architektonicznie zabytkowy budynek dworca PKP.

 

Reprezentacyjny i przestronny Dworzec Główny został wybudowany w latach 1894-1900, w popularnym w owym czasie stylu tzw. „gdańskiego renesansu„. Jest zlepkiem eklektycznych form renesansu i baroku. Gmach dworca i wieżę wysokości 50 m zbudowano z cegły. Nowy budynek zastąpił stary dworzec pasażerski Gdańsk Brama Wyżynna – niewielki, prowizoryczny dworzec znajdujący się nieopodal, działający od roku 1867. W 1945 roku Dworzec Główny został podpalony, a po II wojnie światowej odrestaurowany. Budynek jest połączony przejściem podziemnym z dworcem autobusowym.

 

Wysoki budynek z czerwonej cegły po prawej to Gdański Urząd Pracy. Mieści się w gmachu dawnej wojskowej uczelni, Szkoły Wojennej (Kriegsschule), zbudowanej pod koniec XIX w. Nauka obejmowała kursy oficerskie i podnoszące kwalifikacje oficerów. Szkoła działała aż do końca I wojny światowej. Utworzenie Wolnego Miasta i jego demilitaryzacja zakończyła definitywnie funkcjonowanie szkoły. Początkowo budynek dawnej szkoły zamieszkiwali urzędnicy, a następnie a jej budynki przekazano kasie państwowej i miejskiej. Kompleks dawnej Szkoły Wojennej pozostaje do dziś własnością gdańskiego magistratu.

 

Dalej po prawej Areszt Śledczy Gdańsk, tzw. “Kurkowa” (mieści się przy ul. Kurkowej 12), przeznaczony zarówno kobiet jak i mężczyzn. Więzienie powstało tu już w początku XIX w. W lipcu 1917 roku w areszcie na Kurkowej przebywał J. Piłsudzki. Podczas II wojny światowej więziono tu działaczy kaszubskich, członków ruchów oporu, wykonywano wyroki śmierci. Tu stracono również Danutę Siedzikównę, “Inkę”, sanitariuszkę AK. Obecnie areszt przeznaczony jest dla osób tymczasowo aresztowanych, pozostających w dyspozycji organów śledczych.

 

Na rogu Nowych Ogrodów Urząd Miejski w Gdańsku i budujący się kompleks handlowo-usługowy Forum Gdańsk. Potężna inwestycja, powierzchnia całkowita tego wielofunkcyjnego sześciopiętrowego kompleksu wyniesie prawie150 tysięcy metrów kwadratowych, parking na ponad tysiąc miejsc, zespół budynków biurowych – to wszystko wymaga ogromnego nakładu pracy. Z powodu budowy obiektu ulegnie przebudowa układu komunikacyjnego w centrum miasta. Budowa rozpoczęła się w grudniu 2014, a zakończy się w 2018 roku.

 

Na wprost: Biskupia Górka – część miasta Gdańska i wzniesienie o ponad 60,8 m n.p.m. z osiedlem, przez które przebiega granica dzielnic Śródmieście oraz Chełm. Biskupia Górka to dawna siedziba biskupów kujawskich, kościelnych zwierzchników Pomorza Gdańskiego. Widoczna jest wieża dawnego Schroniska Młodzieżowego z 1939 roku – ceglany, nietynkowany gmach nawiązujący do stylu „starogermańskiego”. Tu kształciło się Hitlerjugend. Widoczny biały kościół (kiedyś menonicki, teraz zielonoświątkowców) zbudowany został w 1818 roku.

 

Dojeżdżamy do dużego węzła drogowego, zwanego węzłem Unii Europejskiej i wjeżdżamy na Trakt św. Wojciecha. Trakt św. Wojciecha – ulica rozpoczynająca się w Śródmieściu, biegnąca przez osiedle administracyjne Orunia-Św. Wojciech-Lipce, aż do granicy z Pruszczem Gdańskim. Osiedle leży w dolinie nad Radunią i Kanałem Raduni. Na zachodzie osiedla znajduje się wzniesienie zwane Wzgórzem Świętego Wojciecha, o wysokości 65 m n.p.m. Swoją nazwę zawdzięcza odprawionej tutaj w 997 roku mszy. Mszę odprawił biskup czeski święty Wojciech, który przybył do grodu nad Motławą, by nawracać pogańskie plemiona pruskie. Na Wzgórzu św. Wojciecha znajduje się gotycka kaplica z XV w., wewnątrz umieszczone są freski ze scenami z życia św. Wojciecha.

 

Po lewej budynek Komenda Wojewódzka Policji, budynek powstał na początku XX w, nieuszkodzony przetrwał II wojnę światową. Zaraz obok Kościół św. Trójcy – późno gotycka świątynia, wzniesiona dla zakonu Franciszkanów, obok budynek dawnego Gimnazjum Akademickiego, w którym obecnie znajduje się Muzeum Narodowe.

Po lewej: opływ Motławy, dawna fosa. Widoczne bastiony (renesansowo-barokowy zespół fortyfikacji).

Kanał Radunizabytkowy, sztuczny przekop Raduni o długości 13,5 km. Ma on początek w Starej Raduni, w Pruszczu Gdańskim, a uchodzi do Motławy w Gdańsku. Płynie przez Pruszcz Gdański i Gdańsk. Kanał został wybudowany w XIV wieku przez Krzyżaków, pomysł realizacji tej budowli przypisuje się wielkiemu mistrzowi zakonu krzyżackiego Winrichowi von Kniprode. Kanał miał służyć przede wszystkim do zaopatrzenia położonych na bagiennym terenie Gdańska i tamtejszego zamku krzyżackiego w świeżą wodę pitną, a także jako napęd dla Wielkiego Młyna (stąd jego pierwsza nazwa „Młynówka”). Wody płynące kanałem napełniały również miejskie fosy. Nad kanałem powstawały młyny, kuźnie i tartaki. Nad nim: 27 mostów kołowych, 26 kładek pieszych.

 

Kościół św. Ignacego Loyoli to pojezuicki kościół parafialny. Powstał w 1755, natomiast z 1777 pochodzi wspaniała drewniana dzwonnica. Obok kościoła znajdowało się Kolegium jezuickie, w których kształcił się J. Wybicki. na tyłach: cmentarz św. Ignacego. budowla w stylu późno barokowym, halowa, 3-nawowa.

Kościół św. Jana Bosko: parafialny, wielokrotnie zniszczony i odbudowywany, posługę pełnią tu salezjanie. Neogotyk, wewnątrz ołtarz Wawrzyńca Sampa. Projekt kościoła Karl Schinkel.

Ostatnim punktem: Ratusz Oruński zdobiony płaskorzeźbami; neogotyk, początek XIXw.

Ten wpis został opublikowany w kategorii Bez kategorii. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.

Dodaj komentarz