Gdańsk i Gdyńscy Przewodnicy, 2015 - 2020

Andrzej Stech (Andreas Stech, Steg, i in.) – ur. w Słupsku w 1635, zm. w 1697 w Gdańsku. Najwybitniejszy malarz gdański drugiej połowy XVII wieku. Jako portrecista łączył wzorce malarzy niderlandzkich z tradycją portretową stworzoną przez Daniela Schultza . W sztuce religijnej pozostawał pod wpływem malarstwa flamandzkiego, głównie Petera Paula Rubensa.
Pierwsze nauki pobierał w pracowni swojego ojca, Heinricha Stecha z Lubeki. Po przeniesieniu się w 1635 roku rodziny Stechów do Gdańska był czeladnikiem u Adolfa Boya (lata1653-1658), którego córkę poślubił. Miał z nią pięcioro dzieci. Po śmierci pierwszej żony poślubił Adelgundę, córkę Nikiasza Wulfa. Ona z kolei poczęła jemu kolejnych czworo dzieci.
W 1662 roku został mistrzem cechu malarzy w Gdańsku na podstawie prac: Powołanie św. Andrzeja i Krezus rzucający się w płomienie. W 1667 r. Stech został obywatelem Gdańska a w 1673 został ławnikiem. Przypuszcza się, że odbył podróże do Holandii (Leyda), Wenecji i Rzymu. Jego uczniem był Christian Friedrich Falckenberck (ur. w 1675 w Kopenhadze – zm. w 1745 w Gdańsku), malarz tematów historycznych (Cyrus i królowa Amazonek) i religijnych (rysunki scen pasyjnych).
Andrzej Stech był malarzem wszechstronnym. Mimo, że był luteraninem, tworzył obrazy dla gdańskich kościołów katolickich (św. Mikołaja, Bożego Ciała) i pocysterskich kościołów w Oliwie i Pelplinie. Dla dekoracji krużganków kościoła w Pelplinie namalował 15 dużych obrazów o treści biblijnej. Namalował m.in.:
• Pokłon Trzech Króli (ok. 1675) w Muzeum Historycznym w Gdańsku;
• św. Róża z Limy w kościele św. Mikołaja w Gdańsku;
• Ukrzyżowanie, oraz sceny z Dziejów Apostolskich w katedrze w Pelplinie, np.: Święty Filip chrzci dworzanina etiopskiego (1673. olej na płótnie, 300×145 cm);
• obraz w ołtarzu głównym, 7 kompozycji w nawie głównej w bazylice archikatedralnej w Oliwie.
Był autorem wielu świetnych portretów (w tym patrycjatu gdańskiego) i panoram Gdańska np.:
• Sławnym jego dziełem jest Spacer za murami Gdańska (1670-1672, olej na płótnie. 86,2 x 113 cm), kompozycja będąca połączeniem portretu zbiorowego z krajobrazem w Herzog-Anton-Ulrich Museum w Braunschweig (Brunszwik);
• Zimowa panorama Gdańska (do1678) w Ratuszu Głównego Miasta w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska;
• Portret Mężczyzny z dwoma kwiatkami (ok. 1666, olej na płótnie. 84 x 75 cm) w Muzeum Narodowym w Gdańsku;
• Książę Aleksander Zasławski Ostrogski (1670, olej na płótnie) w Muzeum Narodowym w Mińsku.
Malował martwe natury i bukiety kwiatów. Np.:
• Martwa natura z wiewiórką (ok. 1672-1678, olej na płótnie, 90 x 122 cm) w Muzeum Narodowym w Gdańsku;
• Martwa natura kwiatowa na szklanym wazonie (olej na płótnie. 52 x 46,5 cm) w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie;
• Martwa natura kwiatowa (ok. 1678. olej na płótnie. 63 x 46 cm) w Städtische Kunstsammlungen w Augsburgu.
Malował też obrazy o treści mitologicznej. M.in.:
• niezachowane: Walka Horacjuszy z Kuriacjuszami, w Dworze Artusa;
• niezachowane kartony do gobelinów Sąd Salomona i Herkules;
• zachowane obrazy w Bibliotece Głównej PAN: Płaczący filozof – Heraklit i Śmiejący się filozof – Demokryt);
• Porwanie Europy (ok. 1676. gwasz, papier. 27 x 37 cm) w Muzeum Narodowym w Gdańsku;
• Rodzina Dariusza przed Aleksandrem Wielkim (1674, gwasz, papier. 27,4 x 44 cm) w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Europejski sukces odniósł jako ilustrator dzieł naukowych Jana Heweliusza (30 rysunków do Machineae coelestis) i przyrodnika Jakuba Breyna (37 rysunków kwiatów do Icones exoticarum plantarum).
Od 1677 pracował dla króla Jana III Sobieskiego, którego m.in. namalował m.in. niezachowane malowidła sufitowe w Pałacu w Wilanowie.