01.05.1464 roku wieczorem podpisany został kontrakt z Hansem Düringerem na wykonanie w kościele Mariackim zegara astronomicznego. Dzieło kosztowało 300 marek, 6 guldenów węgierskich i dom przy ulicy Św. Ducha.Düringer pracował często ze swoim synem przez prawie 7 lat do 1470 roku. Całe dzieło ma wysokość 14 metrów i składa się ze trzech kondygnacji: kalendarium, planetarium i teatr figur. Od 1554 roku zegar był już nieczynny i popadł w zapomnienie. Pod koniec II wojny światowej został zdemontowany. 70% elementów zewnętrznej obudowy odnalazło się i powróciło do kościoła. W 1983 roku zorganizował się Społeczny Komitet Odbudowy Zegara Astronomicznego. Na jego czele stanął prof. dr. Andrzej Januszajtis. 16.03.1987 roku na swym miejscu stanęła specjalna konstrukcja zegara. Rekonstruowano również szereg rzeźb. Główną część najniższej kondygnacji, czyli kalendarium stanowi dębowa tarcza oklejona płótnem, z kołem zębatym na odwrociu. W pierwszym kręgu wpisane są litery dzienne, oznaczające dni tygodnia. W drugim daty w systemie rzymskim. W trzecim cisioianus, czyli skrócony kalendarz z wykazem świętych, w postaci łacińskich heksametrów. Następnie namalowane są cztery poczwórne kręgi, podające daty nowiu dla lat 1463/1538. Kolejno są w nich wypisane: złota liczba rok, godzina, minuty oraz instrukcja sposobu odcztywania w języku łacińskim i niemieckim. W następnym pierścieniu umieszczony jest stopień słoneczny, czyli kolejne dni znaku Zodiaku.

Grupy wycieczkowe w Bazylice Mariackiej

Zwiedzanie Trójmiasta

W następnym, drugim od środka, mamy pełniejszy kalendarz świętych i wskazówki dotyczące pierwszeństwa dni liturgicznych. Wreszcie krąg wewnętrzny zawiera tzw. litery znaków miesiąca synodycznego, od nowiu do nowiu. Na małej tarczy umieszczone są dane dotyczące roku. Ukazują się one w okienkach, a więc: a) rok – dwie ostatnie cyfry, b) cykl słoneczny 28-letni, c) i d) litera niedzielna – dwa pierścienie, gdyż w latach przestępnych występują dwie litery, e) złota liczba – lata dzielone na cykle księżycowe 19-1etnie, f) tzw. embolizm czyli lata, w których wprowadzono miesiące przestępne, g) i h) odstępy w tygodniach i dniach, poczynając od Bożego Narodzenia do ostatniej niedzieli przed Środą popielcową, i) indykt rzymski. czyli 15-letni cykl podatkowy Konstantyna Wielkiego. Na tarczy zewnętrznej znajdowała się rzeźba Najśw. Marii Panny z Dzieciątkiem w mandorli. Tarczę flankują cztery postacie, pełniące określone funkcje i poprzez narastający wiek życia, symbolizujące upływ czasu. Po lewej od dołu chłopiec w koronie trzymanym w ręku kijkiem pokazywał datę na dużej tarczy. Ponad nim młody trębacz w dwubarwnym kaftanie podtrzymuje nad głową ryzalit, na którym wyrzeźbiony jest najprawdopodobniej autoportret Hansa Duringera. Z prawej strony u góry znajduje się drugi trębacz, z wieńcem z jesiennych kwiatów na głowie. Pod nim u dołu starzec – Chronos z ruchomą ręką, w której prawdopodobnie trzymał klepsydrę. Podniebienie dzielące sekcję dolną od górnej ma barwę niebieską i zdobione jest srebrnymi gwiazdkami. Płaszczyzny sekcji środkowej, czyli planetarium są brązowe. Najistotniejszym jej elementem jest tarcza zegarowa, wg porządku 2 x 12 godzin. Południe jest u góry, północ u dołu. Następny krąg tworzą znaki Zodiaku na różnobarwnych polach. Spośród nich zachowały się tylko Waga i szczypce Skorpiona, pozostałe znaki bardzo dobrze zrekonstruowano. W środku znajdują się dwie metalowe tarcze do ukazywania faz Księżyca. Określają one również pozycję Słońca i Księżyca wobec znaków Zodiaku. Na tarczy wewnętrznej namalowana jest twarz Księżyca, gdzie druga jej połowa jest czarna. Na tarczy zewnętrznej namalowany jest smok unoszący się wśród obłoków i gwiazd. Znaki Zodiaku są polichromowane a cyfry godzin i końce wskazówek są pozłacane. U góry, po obu stronach tarczy znajdują się dwa otwory z drzwiczkami, w których ukazywały sięsceny Zwiastowania i Pokłon Trzech Króli. Trzecia wreszcie kondygnacja to teatr figur. Posiada ona dwie sceny. Na dolną wychodziło dwunastu apostołów, za nimi zaś śmierć z kosą a na górnej ukazywało się czterech Ewangelistów. Powierzchnia tej sekcji jest błękitna, zdobiona srebrnymi gwiazdkami. Drzwi przed wędrującymi postaciami strzegą zrekonstruowane już rzeżby aniołów. Szczyt kondygnacji wieńczony jest krenelażowym ornamentem. Ponad nim znajdują się: drzewo wiadomości dobrego i złego oraz Adam i Ewa. Na drzewie wije się wąż z głową kobiecą w złotej koronie. Rzeźby te zostały zrekonstruowane przez gdańskiego rzeźbiarza Stanisława Wyrostka. Adam i Ewa wydzwaniali kwadranse i godziny. Adam uderzałmłotkiem a Ewa pociągała za sznurek dzwonka. W miejsce zaginionych zawieszono już dwa dzwony jachtowe.

Gdańsk 3Gdansk 2Gdańsk 1

5_flora_i_fauna_baltyku6_parki_w_gdansku7_gdansk_stolica_bursztynu

Nowy materiał na stronie.

Witam Państwa,

zamieszczam listę książek pomocnych w nauce historii sztuki.

Miłej lektury i owocnej nauki!

Bibliografia

UWAGA: literatura przydatna dla przewodników wybierających zwiedzanie Trójmiasta dostęna jest na stronie głównej portalu.

Rudolf Freitag

Płk Stanisław Dąbek

Kosciol Sw Mikolaja

Kolejne wykłady dodane na podstronie przedmiotu.